อาการปวดในผู้ป่วยมะเร็ง

ความปวด เป็นความรู้สึกที่ทุกข์ทรมาน รวมทั้งรบกวน การประกอบกิจกรรมต่าง ๆ ของผู้ป่วยโดยความปวดอาจเกิดขึ้นเป็นครั้งคราวหรือต่อเนื่องตลอดเวลาก็ได้ ความจะเกิดกับผู้ป่วยมะเร็งได้ทุกระยะ โดยเฉพาะเมื่อโรคมะเร็งอยู่ในระยะแพร่กระจาย แต่ก็มีผู้ป่วยโรคมะเร็งจำนวนไม่น้อยที่พบว่าไม่เคยมีความปวดเกิดขึ้นเลย

ความปวด จากโรคมะเร็งจะรุนแรงหรืไม่ขึ้นกับชนิดของโรคมะเร็ง อวัยวะที่เกิดโรค รวมทั้งสภาพร่างกายและจิตใจของผู้ป่วยโดยเฉพาะเมื่อร่างกายอ่อนล้า มีความกลัว ซึม เศร้า หรือวิตกกังวลเกิดขึ้น จะมีส่วนทำให้ความปวดทีเป็นอยู่มีความรุนเเรงมากขึ้น ผู้ป่วยที่มีความปวดเท่านั้นที่จะรู้สึกถึงลักษณะและระดับความรุนแรงของความปวดที่เกิดขึ้นกับเขาได้ดี กิจกรรมต่าง ๆ จะถูกกระทบจนไม่อาจกระทำได้จากความปวด รวมทั้งสภาพทางด้านจิตใจที่จะทรุดลงอีกด้วย

ดังนั้น เมื่อเกิดความปวดขึ้นผู้ป่วยและญาติไม่ควรรีรอ และไม่ต้องเกรงใจแพทย์ในการแจ้งอาการปวดที่เกิดขึ้นให้กับแพทย์ พยาบาลหรือบุคลากรทางการแพทย์ที่ให้การดูแลแก่ผู้ป่วยทราบ เพื่อแพทย์ พยาบาลจะได้ทราบถึงความปวดของผุ้ป่วยอย่างละเอียด ซึ่งจะเป็นวิธีที่ดีที่สุดที่จะช่วยให้สามารถประเมินลักษณะของอการปวด ชนิด และความรุนแรงของความปวดที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยอันจะนำไปสู่การบำบัดความปวดให้ได้ผลมากที่สุด

ดังนั้น ผู้ป่วยอย่าเบื่อหรือรำคาญกับคำถามมากมายจากแพทย์ พยาบาล เพราะคำถามบางข้ออาจจะซ้ำซากหรือดูเหมือนไร้สาระ แต่โปรดระลึกไว้เสมอว่าข้อมูลต่าง ๆ ที่ได้จากผู้ป่วยยิ่งมากเท่าใด ก็จะยิ่งเป็นประโยชน์แก่แพทย์ในการเลือกวิธ๊บำบัดความปวดได้ดีและได้ผลที่สุดแก่ผู้ป่วยนั่นเอง

คำถามที่ผู้ป่วยหรือญาติมักจะถูกถามจากบุคคลกรทางการแพทย์เสมอ จะประกอบด้วย

- รู้สึกปวดตั้งแต่เมื่อไร ? ช่วงเวลา ความถี่ของการปวด
- ปวดตรงบริเวณไหนบ้าง ?
- ปัจจัยที่ทำให้ความปวดลดลงหรือเพิ่มขึ้น
- ลักษณะปวดเป็นเช่นไร ? เช่นปวดตื้อ ๆ ปวดเมื่อย ปวดแปล๊บ ๆ ปวดแสบปวดร้อนเหมือนเข็มแทง เป็นต้น
- วิธีบำบัดอาการปวดที่เคยได้รับมาก่อน รวมถึงผลของการใช้วิธีนั้น
- ระดับความรุนแรงของความปวด ชนิด ขนาดและวิธีการใช้ยาแก้ปวดที่ผ่านมา รวมทั้งผลของการใช้ยานั้น

การบำบัดความปวดจากโรคมะเร็ง มีหลายวิธี โดยทั้วไปแพทย์มักจะให้ยาแก้ปวดหนึ่งชนิด หรือมากกว่า หรือร่วมกับวิธีการบำบัดอื่น ยาแก้ปวดมีหลายรูปแบบ เช่น ชนิดรับประทาน ปิดบนผิวหนัง อมใต้ลิ้น หรือเหน็บทางทวารหนักซึ่งทุกแบบท่กล่าวจะมีประสิทธิภาพในการแก้ปวดได้เท่ากับยาฉีดผู้ป่วยควรใช้ยาตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ยาแก้ปวดยางชนิดอาจมีฤทธิ์ทางด้านเสพติด แต่การใช้อย่างถูกวิธีโดยปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด จะไม่ทำให้เกิดภาวะติดยาขึ้นและไม่ควรกลัว

การใช้ยาแก้ปวด ปัจจุบันพบว่าผู้ป่วยโรคมะเร็งที่มีความปวดมาก กว่าร้อยละ 80 สามารถควบคุมความปวดที่เกิดขึ้นได้ หรือสามารถควบคุมความปวดให้ทุเลาลงในระดับที่ผู้ป่วยพอใจได้ สิ่งสำคัญ คือ การให้ข้อมูลความปวดของผู้ป่วยแก่แพทย์หรือพยาบาลอย่างสม่ำเสมอ เพื่อจะสามารถประเมินผลการควบคุมความปวดว่าได้ผลดีเป็นที่พอใจหรือไม่

ยาแก้ปวดทุกชนิดอาจจะก่อให้เกิดอาการข้างเคียงกับผู้ป่วยบางคนได้ อาทิเช่น มึนศรีษะ คอแห้ง งุนงง ง่วงซึม สับสน ท้องผูก คลื่นไส้อาเจียน หากมีอาการดังกล่าวให้แจ้งแพทย์หรือพยาบาลทราบและหากความของผู้ป่วยได้รับการควบคุมให้ทุเลาลงหรือปวดน้อยทีสุด จะช่วยให้คุณภาพชีวิตของผุ้ป่วยมะเร็งดีขึ้นจนเป็นที่น่าพอใจของทุกฝ่าย